Çorum Ziraat Mühendisleri Oda Başkanı Necati Gül, Su ve su kaynaklarını muhafaza eden bilinçli sulama yapan ve suyu bilinçli kullanan toplumların, dünyadaki gıda ve tarımdaki yerini sağlamlaştırdığını söyledi.
Tarımda sulamanın, bitkinin ihtiyaç duyduğu ve yağışlarla karşılanamayan suyun toprakta bitkinin kök bölgesine gereken miktar ve zamanda verilmesi olduğunu açıklayan Gül, “Ülkemizin birçok ili kurak ve yarı kurak iklim kuşağında yer almakta, bu kurak tarım alanlarında bitkilerin yetişme döneminde doğal yağışların yetersiz olması durumunda yüksek verim ve kalite için en uygun yöntemle tarımsal sulama yapılması gerekmektedir. Hiç şüphesiz bu illerden biri de Çorum ilimizdir” dedi.
“Önce şunu söylemek isterim ki her hangi bir kişi, kurum ve kuruluşlar ile polemiğe girmek adına bu açıklamayı yapmıyorum” diyen Gül, Çorum’da çeltik üreticilerinin yaşadığı sulama sıkıntısı ile ilgili yaptığı açıklamasını şöyle sürdürdü;
“ Gayem üzüm yemek. Bağcıyı döğmek değil. Son zamanlarda Kızılırmak vadisinde bulunup çeltik ekimi yapan Laçin, Dodurga ,Osmancık ve Kargı İlçelerindeki çiftçilerin su sıkıntısı gündemi sezon olması münasebetiyle bayağı işgal etti. Bu konuda yanıma gelen ve arayan çok kişi oldu. Problemin çözümü için emek ve mesai harcayan çok kişi oldu. Gelinen noktada eğer bir değişiklik olmazssa 2019 yılını kurtardık gibi gözüküyor. Emeği geçenlerden Allah razı olsun. Kendilerine teşekkür ediyorum. Kim ki zerre kadar hizmet ederse; bu millet, elini değil ayağının altını öper.
Bilindiği üzere İlimizin 535.299 ha tarım arazisi bulunmaktadır. Bu arazilerin 208.000 ha ise sulanabilir arazidir. Yani sulama seferberliği ilan edip yatırımları tamamladığımızda ekonomik olarak ancak 208.000 ha alanı sulayabilecek imkana kavuşmuş olacağız.
Son verilere göre 208.000 ha alanın hali hazırda 95.619 ha sulanabilmekte; çiftçi bu sulamayı; 17.518 ha DSİ ve 28.547 ha Özel İdare yatırımları ile sağlanmakta, geri kalan 49.554 ha’nı halk kendi imkanları ile yapmaktadır.
Kısa vadede çeltikte su sıkıntısı çözüme kavuşmuş gibi gözükmesine rağmen bu mesele bu şekilde devam ettiği sürece her yıl karşımıza sorun olarak çıkacaktır. Çünkü mesele aslında göründüğünden daha karışıktır. Çiftçimiz de bunun farkında değildir.
Neden mi?
Kızılırmak üzerinde bulunan sulama bentlerinin hepsi ruhsatsızdır. Tamamı çalı bendi şeklinde ve halkın kendi imkanları ile yaptığı bentlerdir. DSİ kayıtlarında bu bentler gözükmemektedir. Kayıt dışı ve ruhsatsız olduğu için su tahsisleri yoktur.
Ekim yapılan çeltik alanlarını içeren proje/ projelerin yapılması, var olan projelendirilenlerin ise tamamlanarak, devamında su tahsisinin yapılması gerekir.
Söz konusu bentlerin ruhsatsız olması nedeni ile HES’lerle yapılan anlaşmada bu çerçevede yapılmış. Mesela Laçin Kuyumcu, Osmancık Güvercinlik ve Dodurga bentlerinin su aldığı kısımda anlaşma gereği Obruk HES’in hemen altındaki Pirinçli HES’in bırakması gereken su miktarı can suyu dahil 11,78 m³/sn dir. Son yapılan çabalarla bu miktar 18,00 m³/sn çıkarılmıştır. Bildiğim kadarı ile Hirfanlı ve Kesikköprü Barajlarındaki su miktarı alarm vermektedir. Yukarıdan su gelmediği sürece ileriki günlerde Obruk Barajından su salınımı sıkıntıya girecektir. Obruk Barajındaki su miktarı çiftçinin baktığı gözle baktığımızda çok gibi görünse de gerçek ne yazık ki öyle değil. Çiftinin emek ve masraf harcayarak belli bir seviyeye getirdiği ürünü biçememe tehlikesi vardır. İşin esası var olan suyu verimli ve rantabl kullanmaktır. Çiftçimiz de eski günlerde ki hoyratlığını tek etmelidir.
Bizim burada yapmamız gereken çeltik ekim alanlarını da kapsayan sulama projesini/ projelerini kısa sürede hayata geçirmektir. Mevcut hali ile çeltik alanlarına su sağlayan kanallar geçmişte kıt imkanlarla halkın kendi imkanları ile yaptığı seddeli toprak yapılardır. Bu nedenle su kayıpları haddinden fazladır. Bu yapılarla sürdürülebilir bir tarım yapmak mümkün gözükmüyor.
Sağlıklı bir şekilde çalışan bentler başta olmak üzere, çeltiğin istemiş olduğu su sıcaklığı da dikkate alınarak açık beton kanal veya kapalı sistem şeklinde su kayıplarını en aza indirecek projelerin tez elden hayata geçirilmesi elzemdir.
Bu yapılarak hem 49.554 ha halkın kendi imkanlarıyla yaptığı sulama alanı azalacak, su verimliliği ile birlikte rantabl su kullanımı sağlanmış olacaktır .Ayrıca çiftçinim harcayacağı emek ve masraf azalacak, böylece çiftçinin her ekim dönemi yaşadığı su sıkıntısı ortadan kalkarak, cebine de bir miktar para daha fazla girecektir” ifadelerini kullandı.
