Türkiye’nin en büyük Çay üreticisi konumundaki ÇAYKUR, girdiği finansal darboğazdan çıkamıyor. 2023 yılında 25 milyar 728 milyon 429 bin TL ile tarihinin en büyük kredisini kullanan ÇAYKUR, aynı yıl 1 milyar 390 milyon TL kâr etmiş olmasına rağmen, ettiği kârın 1 milyar 81 milyonunu kredi faizlerine ödemek zorunda kaldı. ÇAYKUR’un son 6 yılda kullandığı kredi miktarı ise 87 milyar 957 milyon TL’ye ulaştı.
Sayıştay denetçileri kurum için hazırladıkları raporda, “Kuruluşun yıl içinde kredi kullanımı yıllar itibariyle artmış, 2023 yılında ise en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Yıl içinde kredi geri ödemesinde artış olmasına rağmen, ertesi yıla devreden kredi bakiyesi ise 5.822.700.000 TL olmuştur. Her ne kadar 2023 yılında 1.390.379.450 TL faaliyet kârı doğmuş, ödenen 1.081.701.643,82 TL finansman gideri sonucu yılın 69.265.330 TL dönem kârı ile sonuçlanmasına neden olmuştur. Dönem kârını azaltan en önemli unsur olarak finansman gideri karşımıza çıkmaktadır” tespitine yer verdiler.
“İKTİDARIN ELİNDE OYUNCAK OLDU”
Sayıştay’ın ÇAYKUR’la ilgili 2023 yılı raporlarına yansıyan tespitleri paylaşan CHP Çorum Milletvekili ve KİT Komisyonu üyesi Mehmet Tahtasız, “Ülkemizin eski ve köklü ÇAYKUR yıllar önce girdiği faiz batağından bir türlü kurtulamıyor. Yıllardır zarar eden ÇAYKUR ilk defa bu sene kâra geçmiş. Ancak o kârı da faizcilere kaptırmış. 2023 yılında tarihinin en büyük kredisini kullanan ÇAYKUR, 25 milyar liraya yakın bir kredi çekmiş. Aynı yıl 1 milyar 390 milyon TL kâr eden ÇAYKUR, kredi faizlerine 1 milyar 81 milyon TL ödeyince net kârı da 69 milyon 265 bin liraya düşmüş. Bir dönem tekel olan ve dünyanın en büyük çay üreticilerinden biri olan ÇAYKUR, ne yazık ki diğer KİT’ler gibi bu iktidarın elinde oyuncak oldu. ÇAYKUR da çaya atılan şeker misali günden güne eridi. Dolayısıyla ÇAYKUR, Varlık Fonu’ndaki diğer birçok KİT gibi zararını katlamaya devam ediyor. Çay alımlarını karşılamak için kredilere yükleniyor, yüklendikçe de daha derine batıyor” dedi.
2 MİLYON 380 BİN DOLAR HARCANAN FABRİKA ÇÜRÜYOR
Raporda ÇAYKUR’un stevia bitkisinden ekstrat üretmek için kurduğu fabrika yatırımının ölü doğduğuna da dikkat çekilirken, 2016 yılında 2 milyon 380 bin Dolara kurulan ve bugünkü miktarla 84 milyon TL’ye mal olan fabrikanın atıl vaziyette çürümeye terk edildiğine de dikkat çekildi. Raporda konuyla ilgili şu tespitlere yer verildi:
“ÇAYKUR tarafından 2016 yılında, Cumhuriyet Çay Fabrikası bünyesinde 4.500 metrekare alanda yatırım yapılarak stevia bitkisinden ekstrakt elde edilmesini sağlayacak bir tesis kurulması için 2.380.000,00 USD’ye ihale edilmiştir. 2016 yılında yatırım programına alınarak inşasına başlanan, yıllar içerisinde çeşitli harcamalar yapılmasına rağmen üretime hazır hale getirilemeyen tesisin kiralanması da mümkün olmamış, dolayısıyla atıl halde kaldığı görülmüştür. Bununla birlikte, tesisin üretime hazır hale getirilse dahi tesisin verimli ve etkin bir şekilde çalışması için gerekli olan stevia bitkisinin tedariki ve ÇAYKUR bünyesinde eğitimli teknik ve işçi personelin bulunmaması bir diğer önemli sorundur.”
